1299 yılında kurulan ve 1’nci Dünya Savaşı’na kadar ayakta kalmayı başarmış dünyanın en büyük ve en uzun süre hüküm sürmüş devletlerinden biri olmayı başarmıştır.
Günümüzde dahi hala pek çok araştırmacının medeniyeti ve bu medeniyeti nasıl kurup nasıl bu kadar uzun süre ayakta kalabildiğine ilişkin yoğun araştırmalar yaptığı Osmanlı İmparatorluğu’nun hükümdarları da en az Osmanlı Devleti kadar konuşulmuştur.
Biz de Özgün Resimler olarak Osmanlı padişahları resimleri ile birlikte onların bazılarını biraz daha yakından tanımak istedik. Dilerseniz başlayalım.
Sultan Abdülmecid Han
Osmanlı Devleti’nin son dönem padişahlarından biri olan Sultan Abdülmecid Han Osmanlı Devleti’nin son dönem padişahlarından biri olarak çok genç yaşta henüz 16.5 yaşındayken tahta çıktı.
Osmanlı Devleti’nin insan haklarına ilişkin yayınladığı ilk belge olarak kabul edilen Tanzimat Fermanı da Abdülmecid döneminde ilan edilmiştir.
Ancak bizim Abdülmecid hanı listemize alma sebeplerimizden biri onun zamanın ruhunu yakalamaya yönelik yaptığı atılımlar olmuştur.
Onu eleştiren pek çok kişi padişahın müsrifliğinden bahsetmektedir. Elbette ki bu eleştirilere nispeten doğru diyebiliriz. Ancak Abdülmecid tahta çıktığında çok genç olmasına rağmen kendinden beklenmeyecek olgunlukta yenilikleri devletine katmıştır.
Osmanlı Devleti’ndeki ilk demiryolu onun döneminde inşa edilmiş; ilk telgraf sistemi onun zamanında kurulmuştu.
2’nci Mahmut’un oğlu olan Sultan Abdülmecid babası gibi yenilik yanlısıydı ve aklındaki yeniliklerin tamamını ülkesinde uygulamak için çalışmıştır.
Onunla ilgili en çok anlatılan konu ne kadar hoşgörülü olduğudur. Özellikle Mekteb-i Tıbbiye ile yakından ilgilendiği dönemlerde orada okuyan bir Musevi öğrenciye davranış şekli dikkat çekmektedir.
Sultan Abdülmecid bu talebenin Mekteb-i Tıbbiye’de okuduğunu öğrenin kendi kaidelerine uygun koşer adı verilen yemeklerin pişirilmesi için talimat vermiştir. Koşer kaidelerine göre pişirilen etler ve hayvan mahsulleri dışında yenilen etler Museviliğe göre haram sayılmaktadır. Ayrıca Sultan Abdülmecid bu talebenin şabat günleri yani cumartesi günleri tatil yapmasına izin verilmesini de emretmiştir.
Çok genç yaşta vefat eden Sultan Abdülmecid’in 4 oğlu ondan sonra padişahlık yapmıştır. Bu özelliğiyle de Osmanlı’da oğulları en çok padişahlık yapan padişah olmuştur.
ii. Selim
Kanuni Sultan Süleyman ile Hürrem Sultan’ın oğlu olan Sultan ii. Selim Topkapı Sarayı’nda dünyaya gelmiştir. İstanbul’da doğarak tahta geçen ilk padişahtır. Sarışın olmasından dolayı “Sarı Selim” lakabıyla da bilinmektedir.
Döneminde yaptığı fetihlerin en önemlisi Kıbrıs’tır. Döneminde yapılan seferlerden hiçbirine katılmadığı için eleştirilen 2’nci Selim zamanında Osmanlı’nın duraklama devrine geçtiği söylenmektedir. Bununla birlikte yine de Sokullu Mehmet Paşa gibi devlet adamlarının destekleriyle kazandığı bazı başarılar olmasına rağmen İnebahtı savaşı gibi bir facia onun döneminde yaşanmıştır.
2’nci Selim’in padişahlığı döneminde inşa edilen ve mimarı tarafından ustalık eseri olarak adlandırılan Edirne Selimiye Camisi bu dönemin ve ondan sonraki dönemlerin de en çok adından söz ettirecek eseri olmuştur.
Selimiye Cami’nin ne kadar ünlü bir mimari eser olduğu bilinmektedir. Biz de caminin bir özelliği ile Sultan 2’nci Selim bahsini burada kapatalım.
Mimar Sinan Selimiye Camii inşaatı için temel kazdırmaya başladığı zaman caminin temeli için tavuk yumurtasını temel kumlarına kırmıştır.
Bu yumurtalar ile yaptığı harcın caminin temelinde kullanılmasını emretmiştir. Harçta kullanılacak yumurtalar için Edirne Karaağaç’ta bir tavuk çiftliği kurulmuştur.
Temelin inşası bittikten sonra Mimar Sinan ortadan kaybolmuştur. Kimse ondan bir haber alamamıştır.
Durum 2’nci Selim’in kulağına geldiğindeyse çok sinirlenmiş ve mimarın inşaatı yarım bir şekilde bırakıp gitmesi karşısında adeta çılgına dönmüştür.
Aradan 8 sene gibi uzun bir süre geçmiş ve kimse Mimar Sinan’ı bulamamıştır.
8 senenin sonunda Mimar Sinan kendisi padişahın huzuruna gelmiştir.
Padişah bu kadar zaman nerede olduğunu sorunca verilen cevap Selimiye Camisinin ne kadar özel bir yapı olduğunu ortaya koyacak ölçüdedir:
– Hesaplarıma göre temelin oturması için 8 yıl gerekiyordu.
Bu cevap üzerine idamını emrettiği Sinan’ı affediyordu Sarı Selim.
V. Mehmed
Osmanlı Devleti’nin en çok bilinen padişahlarından biri olan 2’nci Abdülhamit’in kardeşi, Sultan Abdülmecid’in oğlu olan 5’nci Mehmet, Sultan Reşat olarak da bilinmektedir.
Abdülhamit’in Hareket ordusunun İstanbul’a girerek tahttan indirilmesinin ardından tahta çıkan veliaht Sultan Reşat, hareket ordusunun kurmayları tarafından V. Mehmed olarak adlandırılmıştır.
Ülkenin resmi anayasası Kanun-i Esasi’ye uygun bir yönetim anlayışını benimseyeceğini taahhüt ederek tahta çıkan Sultan Mehmet Reşat, bu şekilde bir yönetim içerisinde bulunmaya çalıştı. Ancak iktidar ortağı olan İttihatçıların tavırlarından dolayı 9 senelik padişahlık dönemi oldukça buhranlı geçmiştir.
Tahtta kaldığı 9 sene boyunca toplamda 10 hükümet değişiminin yaşandığı Sultan V. Mehmed, kendi elinden geldiği kadarıyla karışıklığı önlemek istemiştir. Bunun için sürekli Anadolu’ya seyahatler yaparak halkla iç içe olmaya çalışmıştır.
1912 yılında Meclis-i Mebusan feshedildi. Meclisin feshinin ardından gelen 2 sene sürenin sonunda yeniden açıldı.
Ancak devlet yönetimi tamamıyla ittihatçıların elindeydi. Sultan Mehmet Reşat, iyi niyetli olarak bazı adımlar atmaya çalışsa da mecburen İttihat ve Terakki üyelerinin dediklerini yapmak zorunda kalıyordu.
1’nci Dünya Savaşı’na katılma kararını o verdi. Ancak bu kararda da asla bir dahli olduğunu söylemek doğru olmaz.
9 yıllık padişahlığının son günlerinde hasta yatağında ölmüş ve Eyüp’te kendi yaptırdığı türbesine defnedilmiştir. Ölümü, Mondros Mütarekesi’nden bir süre önce olmuştur.