Milli bayramlar ülkemizin kuruluş yıllarında yaşanan dönüm noktası olayların tarihleri baz alınarak ilan edilmiştir. Bu bayramların en coşkulu kutlananı ise şüphesi gençliğe armağan edilen 19 Mayıs’tır. 19 Mayıs resimleri ile bu coşku açık ve net olarak görülebilmektedir.
19 Mayıs, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün İstanbul’dan Samsun’a Bandırma vapuru ile yaptığı yolculuk sonrası Samsun’a indiği tarihtir. Bu tarihten sonra Mustafa Kemal Atatürk, İstanbul Hükümeti’nin ve dolayısıyla Osmanlı Devleti’nin içerisinde bulunduğu zor durumdan ülkeyi kurtarabilmek ve işgal güçlerine karşı mücadele edebilmek için Anadolu sathında bir mücadeleye girişmiştir. Muhakkak ki devamında Erzurum, Sivas Kongreleri; Amasya Genelgesi ve Kurtuluş Savaşı’nın geleceği bu mücadelenin başlangıç tarihi olan 19 Mayıs’ın çok ayrı bir önemi vardır.
19 Mayıs günü bayram olarak kutlanmaya ilk defa 1926 yılında başlanmıştır. 1926 yılında ilk defa Atatürk’ün milli mücadeleyi başlattığı şehir olan Samsun’da “Gazi Günü” adıyla 19 Mayıs günü kutlamalar yapılmıştır. Bu tarih 24 Mayıs 1935’te “Atatürk Günü” adıyla resmi olarak kutlanmaya başlamıştır. 1935’te ilk olarak Beşiktaş’ın girişimleriyle Fenerbahçe stadında hem Galatasaray hem Fenerbahçe hem de Beşiktaşlı sporcuların katılımıyla spor şenlikleri olarak kutlanmıştır. Sonrasındaysa gerçekleşen Spor Kongresi’nde söz alan Beşiktaş kurucu üyesi Ahmet Fetgeri Aşeni’nin önerisiyle 19 Mayıs “Gençlik ve Spor Bayramı” olarak kutlanmaya başlamış ve Atatürk’ün onayının ardından yasa haline gelmiştir.
20 Haziran 1938 tarihli yasa ile Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanan 19 Mayıs günü; 12 Eylül darbesinin ardından “Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı” adıyla kutlanmaya başlamıştır.
19 Mayıs coşkusuna az bir zamanın kaldığı şu günlerde her ne kadar Corona matemi altında eski coşkulu kutlamaların yapılması beklenmese de yine de 19 Mayıs resimleri ile şanlı tarihimize bir yolculuğa çıkarmak istedik sizleri. Dilerseniz başlayalım.
1935’ten 2012’ye kesintisiz olarak stadyumlarda kutlanmıştır.
19 Mayıs tarihi, 1935 yılında ilk olarak İstanbul’da kutlanmasının ardından seneler içerisinde yurdun dört bir yanında yer alan bütün stadyumlarda gençliğin katılımıyla sporcu şenlikleri olarak kutlanırdı. Elbette, bu kutlamanın bir takım ritüelleri de vardı.
19 Mayıs’ın sembolik öneme sahip şehri olan Samsun’da yapılan kutlamalarda dev bir Türk Bayrağı üzerinde “Gençlikten Atatürk sevgisiyle cumhurbaşkanına” yazısıyla birlikte Kurtuluş Yolu’ndaki Tütün İskelesi’nden karaya çıkarılarak Samsun valisine teslim edilirdi.
Bu bayrak Kurtuluş Savaşı ve dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun tohumlarının atıldığı Samsun şehrinden Ankara’ya Türkiye Cumhuriyeti’nin birliğini ve bütünlüğünü temsil etmekte olan cumhurbaşkanlığı makamına iletilmek üzere atletlere verilir ve Ankara’ya doğru yola çıkardı.
Samsun’dan yola çıkan bayrak, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamasında kritik görüşmelere ev sahipliği yapmış şehirlerden sırasıyla geçerek en son başkentimiz Ankara’ya ulaştırılır ve cumhurbaşkanına teslim edilirdi.
Türk bayrağının tesliminin ardından elbette ki milli bayramların en sembolik yeri olan Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün kabri olan Anıtkabir’de de coşkulu kutlamalar yapılırdı. Gerçi bu kutlamalar halen yapılmaya devam ediliyor.
Samsun’dan yola çıkan ve gençliğin Atatürk sevgisiyle cumhurbaşkanına sunduğu bayrağın Ankara güzergahı şu şekildeydi:
Amasya, Tokat
Milli Mücadele’de 19 Mayıs tarihinde Samsun’a gelen Mustafa Kemal buradan Amasya’ya geçmiştir. Amasya’da Kurtuluş Savaşı’nın ilk adımlarını atan ve işgale karşı ulusal direnişin işaret fişeği olan Amasya Genelgesi’ni hazırlayarak ilk defa ulusal egemenlikten bahsetmiştir.
Genelgede Sivas’ta ulusal bir kongre düzenleneceğinden bahsedilmiş ve Mustafa Kemal, Sivas’taki kongrenin hazırlıkları için Tokat’a geçmiştir.
Sivas, Erzincan
Sivas’ta düzenlenen Sivas Kongresi’nden önce Erzurum’da küçük çaplı bir kongre düzenlenmiştir. Ancak Kurtuluş Savaşı yolundaki en önemli kongrenin Sivas Kongresi olduğu belirtilebilir. Kongreye katılan delege sayısı tam olarak bilinemiyor olsa da 40 delege ile bu kongrenin yapıldığı söylenebilir.
Erzincan’a ilk olarak 1 Temmuz 1919’da gelen Mustafa Kemal Atatürk, Sivas Kongresi’nden önce düzenlediği Erzurum Kongresi’ne gitmek için Sivas’tan Erzurum’a yaptığı ziyarette Erzincan’a uğramıştır.
Erzurum, Kayseri
Erzurum’da düzenlenen ilk kongrede İstanbul hükümeti yok sayılmış ve 23 Temmuz’da başlayan görüşmeler 2 hafta sürmüştür. Bu süre zarfında kongreye katılan 62 delege ile milli mücadelenin ne şekilde yürütülmesi gerektiği ile ilgili görüşmeler yapılmıştır.
Kayseri ise Atatürk’ün sonrasında milli mücadeleyi yöneteceği şehir olan Ankara’ya geçmeden önceki konak yerlerinden biridir ve burada Mustafa Kemal Atatürk, Kayseri halkı tarafından oldukça coşkulu bir şekilde karşılanmıştır.
Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale
Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’dan başlayan ve Ankara’da son bulan milli mücadele hazırlıklarında konak yerleri olan diğer şehirler Kayseri’den sonra Nevşehir, Kırşehir ve Kırıkkale olmuştur. Buraları da geçen Mustafa Kemal ve beraberindeki heyet ile Ankara’ya varılmış ve milli mücadele buradan yönetilmiştir.
İşte 19 mayıs gösterilerinin sembolik önemini taşıyan bayrakta tüm bu şehirlerden atletler eşliğinde geçerek her yıl 19 Mayıs tarihinde cumhurbaşkanına teslim ediliyordu.
Ülkenin dört bir yanında stadyumlarda yapılan coşkulu gösterilerde milli mücadelemiz ve Kurtuluş Savaşı temsili olarak kutlanıyordu. Milli birlik ve beraberliğimizin altı bir kez daha çiziliyordu.
Ancak ne yazık ki bu kadar önemli bir günün tüm yurt çapında kutlanması uygulaması 2012 yılından itibaren Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kaldırılmış ve büyük kutlamaların adresi sadece başkent Ankara olmuştur. Bu karar, cumhuriyetçiler tarafından tepkiyle karşılansa da uygulama hala bu şekildedir. Dolayısıyla o tarihten bugüne coşkulu 19 Mayıs resimleri ancak resimlerde kalmaya başladı.
Elbette ki eski görkemiyle olmasa da başkentte kutlanmaya devam edilen 19 mayısın umarız yakın zamanda tüm yurtta yine eskisi gibi kutlandığı bir dönem yaşanmaya başlanır.
19 Mayıs gösterilerinin en sembolik kutlama şekli olan kule yapımı ve Kurtuluş Savaşı canlandırması tekrar stadyumlarda yapılmaya başlanır. Büyük, küçük; yaşlı, ihtiyar stadyumlarda bir olmanın tadına varılabilir. Şanlı tarihimizle onur duymaya devam edebiliriz.
Özellikle sporun vurgulandığı bir bayram olması ve gençlik adıyla kutlanması sebebiyle özel spor gösterileri de 19 Mayıslarda yoğun olarak yapılan gösteri çeşitlerindendi. Hatta her şehirde spor müsabakalarında başarı kazanmış gençler, özellikle 19 Mayıs tarihlerinde ödüllendirilmeye çalışılırdı.
Elbette ki Kurtuluş Savaşı’nın yaşayan gazileri de 19 Mayısların en çok ilgi çeken kesimi olurdu. Kurtuluş Savaşı gazilerimiz tüm 19 Mayıslarda baş misafirlerimizdi.
Bu coşkulu kutlamalar, yine de başkentte devam etmektedir. 19 mayıs resimleri ile kutlamaları anmış olduk. Umarız karantina günlerinin ardından en kısa sürede tekrar milli bayramları kutlamaya devam edebiliriz. 19 mayıs resimleri artık yetmemeye başladı.